روز بینالمللی چای در تاریخ ۱۵ دسامبر سال ۲۰۰۵ میلادی برای اولین بار در دهلی نو پدیدار شد. سال بعد در کشور سریلانکا و اینک با برگزاری مراسمی در این روز در کشورهای چایخیزی چون بنگلادش، اندونزی، نپال، کنیا و.. میرود تا سابقه جهانی پیدا کند.
روزشمار: ۲۵ آذر؛ روز جهانی چای -آکاروزشمار,روزشمار ۲۵ آذر,روزشمار ۱۵ دسامبر,روز جهانی چای,چای,روز چای
آکاایران: روزشمار: ۲۵ آذر؛ روز جهانی چای
از این سال تاکنون، هر ساله تمامی کشورهای چایخیز دنیا به منظور ترویج و توسعه پرورش این گیاه ارزشمند، افزایش تولید و صادرات آن جهت بهبود وضعیت اقتصادی کشور و حفظ استقلال در برابر کشورهای استعمارگر، و همچنین تجلیل از شاغلین، دستاندرکاران و پژوهشگران دخیل در زنجیره پرورش، تولید و فرآوری آن به عنوان یک محصول راهبردی و نوشیدنی اشتغالزا مبادرت به برگزاری جشن و بزرگداشت روز جهانی چای میکنند.
اما متأسفانه با وجود اینکه ۱۰ سال از شروع این حرکت بزرگ و توجه جهانی گذشته است و صنعت چای نیز پیشینهای پرقدمت در کشورمان دارد، تاکنون توجهی به آن صورت نگرفته است.
هدف از برگزاری این مراسم در این روز، جلب توجه دولت ها و شهروندان به اهمیت چای و تجارت آن و تاثیرش بر زندگی کارگران، چایکاران و زحمتکشان این صنعت است.
اولین بزرگداشت روز جهانی چای در آذرماه سال ۹۴ در دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان برگزار شد.
بوته چای برای نخستین بار در چین و در حدود پنج هزار سال پیش شناخته شد که به تدریج خواص درمانی آن کشف شد. علاوه بر آن از چای برای مصارف رنگآمیزی نیز استفاده میشد.
هلندیها در سده هفدهم چای را از چین به اروپا بردند. در اروپا چای در مغازههای عطاری عرضه میشد. «نیکولاس تولپ» پزشک هلندی در کتاب خود تحت عنوان مشاهدات پزشکی در سال ۱۶۴۱ اعلام کرد:
با نوشیدن چای از همه بیماریها در امان هستید و عمرتان طولانی میشود. در قرن ۱۸ زمانی که «آن» ملکه انگلیسی چای را به عنوان نوشیدنی صبحانه خود انتخاب کرد، مُد بر مباحث پزشکی غلبه کرد.
نوشیدن چای برای مدتی در مستعمرات انگلیس در آمریکا تحریم شد. زمانی که بریتانیاییها بر خریداران چای حتی برای اهداف درمانی، مالیات تحمیل کردند، مستعمرهنشینان در برخی جوامع به اعتراض برخاستند، بعدها همین معترضان تندخو مخفیانه سوار کشتیهای بریتانیایی شدند و ۳۴۲ صندوق چای را به «لنگرگاه بوستون» بردند و با بهای ارزانتری فروختند.
بر اساس افسانهای یکی از سالکان در کوه چای مشغول مراقبه بوده؛ ولی دائم چشمهایش بسته میشده. برای اینکه بتواند چشمهایش را باز نگه دارد، پلکهایش را میبرد و به درون کوهستان پرتاب میکند. از آن پلک گیاهی بنام چای میروید که هدیهایست از طرف خداوند برای افرادی که به مراقبه مینشینند.
براساس یک داستان قدیمی حدود پنج هزار سال قبل تعدادی برگ چای در اثر وزش باد به درون یک فنجان آب داغ که در دست «شن نونگ» امپراتور چین بود، افتاد و حاکم نتیجه این حادثه را به عنوان یک تحول بزرگ برای آب ساده و بیطعم اعلام کرد. در پی آن مصرف چای همهگیر شد.
در یک افسانه عامه چینی، «شن نونگ»، امپراتور چین ابداعکننده اسطورهای کشاورزی و طب چینی حدود ۵۰۰ سال پیش درحال سفر بوده است. وی که به دلیل تبحرش در روشهای علمی مشهور بوده، براین اعتقاد بود که مطمئنترین روش برای نوشیدن آب این است که ابتدا آن را بجوشانند. یک روز متوجه شد که تعدادی برگ در داخل آبی افتاده که وی آن را جوشانده بود. پادشاه نکته بین و کنجکاو جرعهای از آن را نوشید و از طعم مطلوب و خواص نیروبخش آن شگفت زده شد. برخی از افسانههای دیگر میگویند که امپراتور خواص طبی برخی از گیاهان را برای خود آزمایش میکرد که برخی از آنها سمی بودند، اما آزمایش بر روی چای نشان داد که آن نوشدارو است.
شن نونگ، پادشاه چین، که در سالنامههای چینی او را تقریباً مشوق هر امر نیکی میدانند، در سال ۲۷۵۰ قبل از میلاد بر تخت نشست. او در یک شب بهاری زیبا، در سال ۲۷۳۷ قبل از میلاد، زیر درختی در چشماندازی تپهای در منطقه «یانگ تسه کیانگ» در یکی از قصرهای خود کنار سوگلی دربار نشسته بود. وقتی برای او آب آشامیدنی را میجوشاندند چند برگ از شاخه درخت چای وحشی را که به خاطر بوی خوش شکوفههایش آن را در باغ قصر کاشته بودند در آب ریختند و بدین ترتیب چای کشف شد!
ریشههای استفاده بشر از چای در افسانههای متعددی بیان شده، اما مکانی که برای اولین بار چای تولید شده، نامعلوم است. با این که خاستگاه چای به عنوان یک داروی گیاهی مفید برای بیدار ماندن، نامعلوم است، اما چین به عنوان خاستگاه مصرف چای، سابقه تاریخی دست کم ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد را به ثبت رسانده است.
چای نقش مهمی در فرهنگ آسیا به عنوان یک نوشیدنی پرمصرف، شفابخش و نیز نمادین از موقعیت اجتماعی در طول قرنها، ایفا کرده است. عجیب نیست که کشف آن به ریشههای مذهبی یا سلطنتی نسبت داده میشود. در واقع چین قرنهاست که از چای برخوردار است. متخصصین این نوشیدنی را به عنوان درمانی برای گروهی از بیماریها میدانند، و اشرافیت در مصرف چای خوب به عنوان نشانهای از جایگاه اجتماعی محسوب میشده و مردم عادی فقط میتوانستند از طعم آن استفاده کنند.
در آن زمان تاریخچه چای، ماهیت این نوشیدنی و سبک تهیه آن با روشی که ما امروزه بکار میبریم، متفاوت بودهاست. برگهای چای به صورت قالبهایی فرآوری میشدند. این قالب خشک شده، که کلاً به نام چای آجری نامیده میشد داخل یک هاون سنگی کوبیده میشد. آب داغ به گرد این قالب چای افزوده میشد، یا آن را داخل کتریهای سنگی میجوشاندند و به عنوان یک نوشیدنی گرم مصرف میکردند.
امروزه مصرف چای، یکی از اجزای جداییناپذیر زندگی عادی مردم در ایران است. اما سابقه مصرف چای در ایران، کمتر از دو قرن است. با این حال، برخی معتقدند که پیشینه مصرف چای در ایران به سده هفدهم میلادی میرسد و برخی از جهانگردان از چایخانههایی سخن گفتهاند که بزرگان و توانگران در آن جا جمع میشدند و چای مینوشیدند. اما نخستین کسی که کشت چای را در ایران رواج داد، «محمد میرزا کاشفالسلطنه» بود که به همین دلیل «پدر چای ایران» خوانده میشود.
او در سفری که به هند داشت مقدار از تخم چای را در عصای خود پنهان کرد و به ایران آورد و به دلیل شباهت و حاصلخیزی خاک شهر لاهیجان با هند، در لاهیجان کاشت و امروز صنعت چای در ایران مدیون این مرد بزرگ است.
توصیه های سفر - روزشمار: ۲۵ آذر؛ روز جهانی چای